Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest przewlekłą i nawrotową chorobą skóry występującą u osób ze skłonnościami do chorób alergicznych (atopia). Głównie dotyczy małych dzieci, z których 60% nie ukończyło 1 roku życia.
AZS obserwuje się często u dzieci uczulonych na mleko krowie (tzw. „skaza białkowa”). Zmiany skórne pojawiają się po 3 miesiącu życia, początkowo lokalizują się na twarzy i mają charakter podobnych do rumieńców plam z delikatnym łuszczeniem na powierzchni. U starszych dzieci ogniska zaczerwienionej i wysuszonej, skłonnej do podrażnień skóry obserwuje się za uszami, w zgięciach łokciowych i podkolanowych. U dzieci chorych na AZS ochronna warstwa wodno-lipidowa nie funkcjonuje prawidłowo. Zmiany skórne powodują intensywny świąd, co powoduje, że dziecko intensywnie się drapie, jest rozdrażnione i ma kłopoty ze snem. Drapanie skóry przyczynia się do wtórnych zakażeń i długiego utrzymywania się zmian. Każde, nawet zdrowe dziecko, wymaga właściwej dbałości o skórę, ale w szczególności dotyczy to dzieci chorych na atopowe zapalenie skóry. Podstawową zasadą postępowania w AZS jest unikanie odpowiedzialnych za zaostrzenie choroby czynników(?), takich jak alergeny pokarmowe czy alergeny wziewne oraz czynników drażniących skórę np. detergentów, odzieży wełnianej i z włókien syntetycznych, należy także unikać przegrzania. Niezbędna jest prawidłowa pielęgnacja skóry atopowej, zarówno w okresie ostrym zmian chorobowych, jak i w stadium przewlekłym choroby. W atopowym zapaleniu skóry dochodzi bowiem do uszkodzenia bariery ochronnej skóry tworzonej m.in. przez warstwę lipidów oraz do znacznej przeznaskórkowej utraty wody. Barierę tę należy więc odbudowywać, aby zapobiec postępującemu uszkodzeniu skóry. W przypadku zaostrzenia się zmian skórnych niezbędne jest leczenie farmakologiczne ogólne i miejscowe; to ostatnie najczęściej w postaci maści steroidowych i inhibitorów kalcyneuryny. Maści sterydowe są skuteczną i bezpieczną formą leczenia, ale stosowane tylko i wyłącznie pod opieką dermatologa, przez krótki okres czasu. Do innych form leczenia należy fototerapia, stosowanie leków przeciwhistaminowych, opieka psychologiczna, preparaty przeciwświądowe. Po ustąpieniu objawów zaostrzenia AZS jedynie unikanie alergenów oraz systematyczna i właściwa pielęgnacja skóry odpowiednimi preparatami o właściwościach nawilżających i natłuszczających pozwala na utrzymanie poprawy klinicznej i zapobiega nawrotom choroby. Konieczne jest stosowanie preparatów pielęgnujących i ochraniających suchą skórę (emolientów), które nie zawierają substancji zapachowych i barwników, mają lekko kwaśny odczyn pH, chroniąc przed zniszczeniem płaszcz lipidowy skóry.
Zasady pielęgnacji skóry suchej i atopowej - dobre rady dla osób z suchą skórą:
1/ olejek natłuszczający należy stosować do kąpieli w temp. 37st C
2/ krem lub emulsje po kąpieli należy nałożyć jeszcze na wilgotną skórę nie później niż 3 min. po jej zakończeniu
3/ efektywność działania emolientów może być zwiększona przez zastosowanie metody „mokrego opatrunku - wet dressing”. Po kąpieli w olejku na miejsca zmienione chorobowo należy nałożyć taką ilość kremu nawilżającego, żeby nie mógł się on wchłonąć do końca, a następnie trzeba nałożyć mokrą warstwę gazy bawełnianej i pokryć ją suchą warstwą.
