Czyrak to charakterystyczna zmiana skórna przypominająca ropny guzek, której może towarzyszyć obrzęk i dolegliwości bólowe. Najczęściej pojawia się na karku, twarzy lub pośladkach u osób z obniżoną odpornością, dzieci oraz osób starszych. Należy jednak pamiętać, że czyrak nie jest zwykłym wypryskiem skórnym, w związku z czym nie można go bagatelizować, by nie doprowadzić w ten sposób do powikłań. Jakie objawy daje czyrak i jak wygląda jego leczenie?
Czyrak (łac. furunculus), dawniej określany jako furunkuł lub karbunkuł, to bakteryjne zapalenie mieszka włosowego oraz otaczających go tkanek, w wyniku którego dochodzi do wytworzenia czopa martwiczego z obumierającymi wokół niego tkankami. Warto również dodać, że czyrakowi, który może przyjmować postać guza podskórnego o wielkości do kilku centymetrów, często towarzyszy wydzielina ropna, zaczerwienienie skóry oraz obrzęk.
Czyrak może występować w kilku postaciach. Rozróżnia się następujące rodzaje czyraków:
W większości przypadków za rozwój zmian czyrakowych odpowiada gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus), który występuje w organizmie niemal 40% populacji. Patogen ten nie wywołuje zwykle żadnych problemów zdrowotnych, jednak uaktywnia się w momencie, gdy organizm jest osłabiony. Wówczas dochodzi do namnożenia bakterii gronkowca, które wnikają do mieszka włosowego z zewnątrz i doprowadzają do rozwoju stanu zapalnego.
Wśród czynników, które mogą mieć wpływ na rozwój czyraka (zwłaszcza w formie nawracającej) wymienia się:
W początkowym etapie rozwoju czyraka okolice mieszka włosowego przybierają postać zmiany rumieniowo-naciekowej, wokół której skóra jest zaczerwieniona i szorstka. Z czasem w miejscu tym powstaje twardy i bolesny guzek – najpierw z ropnym, a po 4-6 dniach z martwiczym czopem na powierzchni skóry. Co ważne, czyraki wykazują tendencję do samoistnego opróżnienia się z wytworzeniem ubytku skóry, który z czasem przeobraża się w bliznę. W momencie, gdy czop zostanie opróżniony, rozpoczyna się proces gojenia zmiany i złagodzenia dolegliwości bólowych.
Gdzie występują czyraki? Zmiany te mogą rozwinąć się wszędzie tam, gdzie występują mieszki włosowe. Najczęściej obserwuje się je na skórze twarzy (np. w pobliżu nosa lub ucha), pod pachami, na karku oraz na pośladkach. Szczególnie niebezpieczną lokalizacją są czyraki w okolicy wargi dolnej, nosa lub oczodołu, ponieważ mogą one doprowadzić do zakażenia na zatokę jamistą lub opony mózgowe.
Pojawienie się na skórze czyraków (zwłaszcza tych zlokalizowanych na twarzy) jest wskazaniem do udania się na konsultację dermatologiczną. Lekarz dokonuje rozpoznania na podstawie obrazu klinicznego oraz badania mikrobiologicznego – jego wykonanie jest konieczne głównie wtedy, gdy na skórze występują zmiany mnogie lub nawracające. Leczenie czyraków polega na stosowaniu doustnej antybiotykoterapii, która na początkowym etapie choroby może być połączona z leczeniem miejscowym w formie okładów z ichtiolu lub maści ichtiolowej.
Należy zaznaczyć, że pod żadnym pozorem nie należy wyciskać czyraków i samodzielnie ich nacinać, ponieważ może to spowodować dalsze rozsiewanie bakterii i pojawienie się nowych zmian w innej partii ciała. Nie zaleca się również stosowania domowych sposobów na czyraki (np. z użyciem ziemniaka, kurkumy lub cebuli), ponieważ nie tylko nie mają one naukowego uzasadnienia, ale także mogą spowodować rozprzestrzenienie się stanu zapalnego.
