Naczyniak jamisty należy do łagodnych zmian nowotworowych, które mogą rozwinąć się na skórze, kościach, narządach wewnętrznych czy też w mózgu. W zależności od umiejscowienia naczyniak jamisty może dawać inne dolegliwości i przybierać zróżnicowaną formę. W jakich okolicznościach powstaje naczyniak jamisty, jak się objawia i jak wygląda jego leczenie?
Naczyniak jamisty (łac. haemangioma cavernosum) to łagodny nowotwór, który nie wykazuje cech złośliwości i wyróżnia się poszerzonymi przestrzeniami naczyniowymi wypełnionymi krwią. Zmiana ta jest dobrze ograniczona, a przepływ krwi w jej obrębie jest wolny, co w efekcie sprzyja jej wykrzepianiu.
Naczyniaki jamiste mogą rozwinąć się niemal w każdej partii ciała, jednak najczęściej obserwuje się je na skórze, kościach, strukturach ośrodkowego układu nerwowego oraz narządach wewnętrznych (np. w wątrobie). Zwykle są to pojedyncze zmiany, jednak w sytuacji, gdy mają one charakter dziedziczny, mogą występować w większej ilości.
Naczyniaki jamiste obserwowane są zazwyczaj jako pojedyncza zmiana, która powstaje na skutek rozszerzenia naczyń krwionośnych. Następnie są one wypełniane przez krew dopływającą do tętnic. Co ważne, zmiany ulegają szybkiemu rozrostowi poprzez pomnażanie komórek śródbłonka naczyniowego. Niestety, u większości pacjentów dokładna przyczyna powstania naczyniaków jamistych nie jest znana, a w ich wywiadzie rodzinnym nie odnotowuje się podobnych przypadków.
Zdarza się jednak, że czasami naczyniaki jamiste są dziedziczone genetyczne. Osoby, gdzie w rodzinie odnotowane były przypadki występowania naczyniaków jamistych, mają z reguły postać rodzinną naczyniaka, który rozwija się z powodu mutacji genów CCM1 (KRYT1), CCM2 lub CCM3 (PDCD10). Są to geny dominujące, co oznacza, że człowiek ma 50% szans na przejęcie jednego z tych genów, jeżeli jest on w genotypie jednego z rodziców. By móc potwierdzić dziedzictwo genetyczne naczyniaka jamistego, konieczne jest przeprowadzenie testów genetycznych.
Naczyniaki jamiste to zmiany występujące głównie u wcześniaków oraz małych dziewczynek, rzadziej u chłopców. Jak wynika z badań z 2018 roku, opublikowanych w „Asian Journal of Neurosurgery”, prawdopodobieństwo, że u nowo narodzonego dziecka rozwinie się naczyniak jamisty, wynosi około 1%. Warto jednak dodać, że około 60% naczyniaków jamistych ustępuje samoistnie do 6. roku życia dziecka, natomiast okres ich zanikania kończy się, gdy dziecko ma około 10 lat. U niemal połowy pacjentów nie stwierdza się żadnych dodatkowych objawów w miejscu guza.
W przypadku dorosłych naczyniaki jamiste występują bardzo rzadko – najczęściej obserwuje się u nich naczyniaki w okolicach oczodołu, których głównym objawem jest bezbolesny, postępujący wytrzeszcz (zwykle jednostronny).
Naczyniaki jamiste nie dają z reguły żadnych widocznych objawów w miejscu zmiany. W sytuacji, gdy naczyniak jest jednak umiejscowiony w ośrodkowym układzie nerwowym, oczodole lub wątrobie, może on objawiać się takimi dolegliwościami jak:\
Naczyniaki jamiste, które występują na skórze, przybierają z kolei postać niedużych guzków o bladoczerwonej barwie, niebieskich plam lub wklęsłych zmian. Warto również dodać, że naczyniaki jamiste na skórze zazwyczaj ustępują samoistnie.
Sposób leczenia naczyniaków jamistych jest uzależniony przede wszystkim od jego umiejscowienia oraz występowania objawów. Bezobjawowe naczyniaki obecne w narządach wewnętrznych, oczodołach lub ośrodkowym układzie nerwowym najczęściej objęte są wyłącznie okresową kontrolą. Takie zmiany rosną wolno, a ryzyko ich pęknięcia jest stosunkowo niewielkie. W sytuacji, gdy naczyniaki jamiste dają widoczne objawy, zmiany mogą być poddane interwencji chirurgicznej, krioterapii lub farmakoterapii (np. podawanie środków zakrzepowych lub kortykosteroidów).
