Potówki – czym są i jak wyglądają? Przyczyny i leczenie

Potówki to niewielkich rozmiarów zmiany skórne, które pojawiają się zwykle w miejscach narażonych na podrażnienia naskórka na skutek działania wysokiej temperatury. Zjawisko to ma miejsce, kiedy dochodzi do zatkania gruczołów potowych, co utrudnia właściwą termoregulację organizmu i prowadzi do zwiększonego wydzielania potu. Mimo że potówki z reguły nie stanowią zagrożenia dla zdrowia, ich obecność może negatywnie wpłynąć na komfort życia, szczególnie u dzieci. Jak wyglądają potówki i kto jest najbardziej narażony na ich występowanie? Czy potówki swędzą?

Potówki – czym są i jak wyglądają?

Potówki to rodzaj dermatozy, która może dotknąć osoby w różnym wieku. Zmiany te charakteryzują się one obecnością małych, białych krostek o średnicy od 1 do 2 milimetrów, które są wypełnione płynem. Krostki te obejmują zazwyczaj skórę twarzy, pleców, brzucha, pachwin, klatki piersiowej oraz obszar objęty pieluszką w przypadku niemowląt.

Potówki są wynikiem nadmiernego nagrzania ciała oraz zablokowania procesu wydzielania potu i sebum, co skutkuje podrażnieniem skóry i pojawieniem się specyficznych zmian. Ze względu na fakt, że gruczoły potowe u najmłodszych nie są w pełni wykształcone, a ich skóra jest bardzo delikatna i wrażliwa, to właśnie niemowlęta są najmocniej narażone na wystąpienie potówek. W przypadku osób dorosłych potówki są związane przeważnie z zaburzeniami hormonalnymi, nieodpowiednią dietą, przegrzaniem, noszeniem odzieży wykonanej ze sztucznych materiałów oraz chorobami (m.in. cukrzyca, choroby tarczycy, menopauza, choroby nowotworowe).

Warto podkreślić, że potówki nie stanowią zagrożenia dla zdrowia, jednak w wielu sytuacjach mogą przysparzać spory dyskomfort i wywoływać intensywne swędzenie, które jest dokuczliwe zarówno dla dzieci, jak i dla osób dorosłych.

Potówki – rodzaje

Biorąc pod uwagę głębokość, na jakiej dochodzi do zablokowania gruczołów potowych, rozróżnia się 3 rodzaje potówek:

potówki zwykłe – najczęściej diagnozowana forma tej dolegliwości, charakteryzująca się występowaniem niewielkich, przezroczystych pęcherzyków wypełnionych płynem, które nie powodują bólu i swędzenia. Do ich powstania dochodzi, gdy drobne kanaliki gruczołów potowych zostają zablokowane. Potówki zwykłe z reguły szybko znikają i są obserwowane przede wszystkim w tych miejscach, gdzie wykazuje tendencję do intensywnego pocenia się, czyli na twarzy, szyi, klatce piersiowej, plecach oraz pod pachami;
potówki czerwone – w odróżnieniu od potówek zwykłych potówki czerwone powstają w głębszych warstwach skóry i są wynikiem zablokowania przewodów wyprowadzających pot. Objawiają się czerwonymi, grudkowatymi wykwitami, które mogą powodować ból, swędzenie lub pieczenie. Charakterystyczne dla potówek czerwonych jest też to, że mogą utrzymywać się przez dłuższy czas i w niektórych przypadkach przyjmować formę przewlekłą, szczególnie gdy skóra jest stale narażona na działanie czynników prowokujących. Spotkać je można m.in. na tułowiu, karku, twarzy oraz w okolicach pachwin;
potówki głębokie – najrzadszy rodzaj potówek, a zarazem najbardziej dokuczliwy dla pacjenta, który może pojawić się jako konsekwencja przewlekłych zmian potówkowych czerwonych. Zmiany te powstają wskutek uszkodzenia kanalików gruczołów potowych i objawiają się występowaniem twardych, bolesnych guzków o białawym kolorze, których średnica wynosi 1-3 mm. Potówki głębokie występują głównie w warunkach klimatu tropikalnego i mogą prowadzić do stanu zapalnego oraz zaburzeń w procesie wydzielania potu.

Co na potówki?

Niezależnie od tego, z jakim rodzajem potówek się zmagamy, wszelkie niepokojące zmiany warto skonsultować z dermatologiem. Niestety, nieleczone potówki mogą powodować silny świąd, a rozdrapywanie krostek wypełnionych płynem może przyczynić się do rozwoju zakażenia bakteryjnego.

Leczenie potówek wiąże się przede wszystkim z łagodzeniem nieprzyjemnych dolegliwości, minimalizacją dyskomfortu skórnego, a także ochroną przed ponownym pojawieniem się zmian. W większości przypadków potówki nie niosą za sobą ryzyka powikłań i nie wymagają stosowania farmakologicznych środków leczniczych.

Podstawowe działania, jakie należy podjąć w celu walki z potówkami zwykłymi to:

eliminacja czynników wywołujących zmiany skórne, m.in. unikanie nadmiernego ciepła i wilgoci, noszenie lekkiej, przewiewnej odzieży, a także dostosowywanie ubioru do aktualnych warunków pogodowych;
prawidłowa higiena skóry, obejmująca regularne mycie ciała letnią wodą z delikatnym preparatem przebadanym dermatologicznie;
pielęgnacja skóry z potówkami, m.in. poprzez stosowanie kremów oraz maści z cynkiem (działanie wysuszające), aloesem (zmniejszającym swędzenie) oraz mentolem. Warto zrezygnować również z tłustych kosmetyków, które mogłyby podrażniać skórę i zatykać pory.

W przypadku nasilenia objawów lub braku poprawy po zastosowaniu powyższych metod zaleca się ponowną wizytę u dermatologa, by ustalić dalszy plan leczenia.