Rumień zakaźny, często określany również jako rumień motylkowy lub piąta choroba (ang. fifth disease), to infekcja zakaźna o podłożu wirusowym, która charakteryzuje się ostrym przebiegiem i występowaniem specyficznej wysypki. Zwykle rumień zakaźny jest spotykany u dzieci i niemowląt, jednak zdarza się, że zmagają się z nim również osoby dorosłe. Jak wygląda rumień zakaźny i ile trwa? Czy rumień zakaźny swędzi?
Rumień zakaźny (łac. erythema infectiosum) jest jedną z chorób wieku dziecięcego, która występuje najczęściej u niemowląt, a także u dzieci w wieku przedszkolnym oraz szkolnym. Wywołuje ją parwowirus B19, który przenoszony jest drogą kropelkową, poprzez kontakt z wydzieliną z nosa i gardła osoby chorej lub zakażonej bezobjawowo. W niektórych przypadkach patogenem można zarazić się poprzez transfuzję krwi i preparatów krwiopochodnych, jak również przez łożysko od matki do płodu. Do zakażenia parwowirusem dochodzi dosyć często, jednak większość zakażeń przebiega bezobjawowo.
W medycynie rumień zakaźny jest nazywany również „piątą chorobą”, co ma związek z listą infekcji wieku dziecięcego, którym towarzyszą charakterystyczne wykwity skórne. Rumień zakaźny odnotowywany był kiedyś na 5. miejscu na tej liście. Dziś taka numeracja jest jednak rzadko stosowana.
Czas wylęgania parwowirusa B19 wynosi od 4 do 14 dni. Co ważne, pacjent ma zdolność przenoszenia wirusa na innych już przed pojawieniem się charakterystycznej wysypki. Na tak wczesnym etapie choroby można zaobserwować natomiast niespecyficzne symptomy, takie jak podwyższona temperatura ciała, ból głowy, dyskomfort w obrębie gardła oraz bóle mięśniowe i stawowe.
Gdy na ciele pojawia się wysypka, potencjał zakaźny pacjenta wyraźnie spada. Co ważne, przebycie infekcji wywołanej przez parwowirusa B19 skutkuje wytworzeniem długotrwałej odporności. Oznacza to, że osoba, która raz przeszła rumień zakaźny, z reguły nie zachoruje na niego ponownie.
Rumień zakaźny przebiega zwykle w trzech etapach. Pierwsza faza, która trwa od kilku do kilkunastu dni, to okres bez widocznych objawów lub z niespecyficznymi symptomami ogólnymi wspomnianymi wyżej, które mogą przypominać zwykłą infekcję dróg oddechowych. Druga faza rozpoczyna się wraz z pojawieniem się charakterystycznej wysypki na ciele oraz twarzy. Zmiany na twarzy często przybierają kształt skrzydeł motyla lub mają postać czerwonofiołkowych plam, które nie sprawiają dziecku żadnych dolegliwości. Wysypka na ciele ma z kolei postać drobnych plamek lub grudek, układających się siateczkowo lub girlandowato, które mogą swędzieć lub sprawiać ból.
Wykwity skórne typowe dla rumienia zakaźnego, które utrzymują się od kilku dni do kilku tygodni, często ustępują i nawracają pod wpływem wysokiej temperatury (np. kąpiel w gorącej wodzie) lub czynników emocjonalnych (np. stres). Ostatnią fazą choroby jest ustępowanie wysypki i powrót do zdrowia, który może być poprzedzony bladością skóry i błon śluzowych, zmęczeniem oraz osłabieniem, co z kolei ma związek z przejściowym obniżeniem erytrocytów we krwi.
Ze względu na fakt, że na początkowym etapie choroby trudno jest samodzielnie rozpoznać rumień zakaźny, nie zaleca się stawiania diagnozy bez konsultacji z lekarzem rodzinnym lub pediatrą. Lekarz przeprowadza dokładny wywiad i przygląda się zmianom, aby wykluczyć tym samym inne choroby wysypkowe, takie jak np. rumień nagły, ospa, różyczka lub półpasiec.
Potwierdzeniem obecności rumienia zakaźnego może być też wynik badania serologicznego na obecność przeciwciał anty-B19. Wysoki poziom przeciwciał IgM oznacza świeże przebycie wirusa, natomiast wysoki poziom przeciwciał IgG informuje o nabyciu odporności na wirusa.
Rumień zakaźny należy do grupy chorób o samoograniczającym się przebiegu, co oznacza, że nie wymaga wdrażana specjalistycznego leczenia i ustępuje samoistnie w ciągu kilku lub kilkunastu dni. W większości przypadków mali pacjenci nie wymagają hospitalizacji i skomplikowanego leczenia przyczynowego.
Leczenie rumienia zakaźnego polega jedynie na łagodzeniu objawów (m.in. stosowanie leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych, takich jak paracetamol lub ibuprofen), a także zapobieganiu wystąpieniu powikłań. W celu zmniejszenia swędzenia spowodowanego wysypką można zastosować maści lub kremy łagodzące, np. z dodatkiem witaminy A i E, alantoiny lub pantenolu.
