Rybia łuska – przyczyny, objawy i skuteczne metody leczenia

Rybia łuska jest ciężką i przewlekłą chorobą skóry o podłożu genetycznym, która objawia się charakterystycznymi zmianami na skórze, przypominającymi wyglądem oraz strukturą rybią łuskę. Niestety, jest to bardzo podstępna i trudna do wyleczenia choroba, która w wielu przypadkach towarzyszy chorym przez całe życie. Jakie są przyczyny rybiej łuski oraz jakie objawy mogą świadczyć o jej przebiegu u dzieci i osób dorosłych?

Co to jest rybia łuska?

Rybia łuska, nazywana również ichtiozą (gr. ichthus to inaczej ryba), to rzadka choroba skóry uwarunkowana genetycznie, która może mieć zróżnicowany obraz kliniczny. Schorzenie to charakteryzuje się przede wszystkim nadmiernym i nieprawidłowym rogowaceniem naskórka, który układa się dachówkowato w formie specyficznych łusek.

Warto również podkreślić, że zmiany typowe dla rybiej łuski mogą być obserwowane na skórze całego ciała lub wyłącznie na jego fragmentach, np. na skórze rąk lub nóg. Rybia łuska jest chorobą, która może dotknąć osoby w każdym wieku – zarówno kobiety, jak i mężczyzn.

Skóra jak rybia łuska – przyczyny

W zdecydowanej większości przypadków rybia łuska jest chorobą genetyczną, co oznacza, że może być dziedziczona przez kolejne pokolenia. Zdarza się jednak, że schorzenie rozwija się jako następstwo mutacji chromosomów lub genów. Zakłada się, że najważniejszą przyczyną specyficznych zmian, dzięki którym skóra wygląda jak rybia łuska, jest obecność w materiale genetycznym pacjenta jednego lub dwóch wadliwych alleli danego genu. Należy jednak podkreślić, że stwierdzenie wadliwego genu u danej osoby, nie oznacza, że rozwinie się u niej rybia łuska. Fakt ten jest zależny od sposobu dziedziczenia danej odmiany tej choroby.

Pewne wątpliwości może budzić to, czy rybia łuska jest zaraźliwa. Okazuje się, że ze względu na fakt, że jest to choroba o podłożu genetycznym, to nie można się nią zarazić, ani zarazić drugiej osoby.

Rybia łuska – objawy

Mówiąc o objawach rybiej łuski, należy wspomnieć o kilku rodzajach tej choroby. Wśród tych, które występują najczęściej, wymienia się takie przypadłości jak:

• rybia łuska zwykła – najczęściej występująca odmiana choroby, której objawy mogą pojawić się już w 3. lub 4. miesiącu życia dziecka. Choroba, która dotyczy w równym stopniu kobiet i mężczyzn, charakteryzuje się występowaniem drobnych, białych łusek, które widoczne są m.in. w dołach pachowych, pachwinach oraz zgięciach (łokciowych i podkolanowych). Objawem współtowarzyszącym często jest rogowacenie mieszkowe, czyli specyficzne, małe grudki w miejscu mieszków włosowych. Rybia łuska zwykła przyjmuje zazwyczaj łagodną postać choroby;
• rybia łuska sprzężona z płcią – dotyka wyłącznie mężczyzn, kobiety mogą być jedynie jej nosicielkami. Wynika to z tego, że gen decydujący o rozwoju choroby znajduje się w chromosomie płciowym X. W tym przypadku zmiany na skórze (głównie w fałdach skórnych i zgięciach stawowych) pojawiają się już po urodzeniu dziecka i mają postać dużych, brunatnych łusek na całym ciele. W miarę upływu czasu choroba nasila się i mogą jej towarzyszyć zaburzenia wzroku, choroby słuchu oraz układu nerwowego;
• erytrodermia ichtiotyczna – również rozwija się już po urodzeniu dziecka. Dzieci z rybią łuską tej postaci mają skórę w całości pokrytą rogowaciejącymi nawarstwieniami, którym może towarzyszyć surowiczokrwista wydzielina. Twarz dzieci może być zniekształcona, co widać m.in. na przykładzie zdeformowanych uszu, spłaszczonego nosa i wywiniętych warg;
• rybia łuska jeżasta – choroba dziedziczona, podobnie jak rybia łuska zwykła. Zmiany, które pojawiają się na niewielkich fragmentach skóry, mają postać brodawek. Rybia łuska jeżasta występuje w kilku odmianach klinicznych, m.in. typu Lamberta (zgrubienia na całym ciele, oprócz dłoni i narządów płciowych), oraz typu Curtha-Macklina (dotyczy zwłaszcza dłoni i podeszw stóp).

Rybia łuska – jak leczyć?

Rozpoznanie rybiej łuski u dzieci i dorosłych przeprowadzane jest na podstawie obrazu klinicznego, potwierdzonego odpowiednimi badaniami molekularnymi. Leczenie wszystkich odmian chorób jest objawowe i polega przede wszystkim na starannej pielęgnacji, nawadnianiu i natłuszczaniu skóry oraz stosowaniu zewnętrznych leków keratolitycznych. W leczeniu ogólnym wykorzystuje się też retinoidy, jednak dopiero po wykluczeniu przeciwwskazań do ich włączenia do terapii.