Rzeżączka stanowi jedną z najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową, która u wielu osób przebiega bezobjawowo. Poza narządami płciowymi zakażenie dwoinką rzeżączki można zaobserwować również w gardle, spojówkach oraz w odbycie. Czym dokładnie jest rzeżączkowe zapalenie odbytu, jak objawia się ta choroba i na czym polega jej leczenie?
Czynnikiem etiologicznym rzeżączki, niezależnie od partii ciała, gdzie się rozwija, są gram-ujemne bakterie dwoinki rzeżączki (łac. Neisseria gonorrhoeae). Drobnoustroje te atakują głównie błony śluzowe pokryte nabłonkiem walcowatym, które mają bezpośredni kontakt z zakaźną wydzieliną. Z tego powodu najczęstszym miejscem rozwoju infekcji jest cewka moczowa, kanał szyjki macicy, gardło, spojówki oraz odbyt.
Rzeżączka odbytu jest chorobą, która dotyka przede wszystkim osoby uprawiające seks analny. Szacuje się, że u kobiet rzeżączkowe zapalenie odbytu występuje zazwyczaj wtórnie do zapalenia szyjki macicy (35-40% przypadków) a znacznie rzadziej pierwotnie – jako efekt kontaktów analnych (około 5% przypadków). Jeżeli chodzi o mężczyzn, to zachorowania obserwuje się zwykle u mężczyzn utrzymujących kontakty seksualne z innymi mężczyznami (około 40% przypadków choroby). Co ważne, w przypadku tej grupy zakażonych najczęściej stwierdza się infekcje szczepami N. gonorrhoeae opornymi na antybiotyki.
Rzeżączka odbytu jest chorobą, która przebiega zazwyczaj bezobjawowo, co można zaobserwować głównie u kobiet (ponad 90% wszystkich zakażeń dwoinką rzeżączki). U pozostałych pacjentów obserwuje się takie objawy jak:
Podstawą leczenia rzeżączki odbytu jest prawidłowe rozpoznanie choroby. Lekarz może tego dokonać na podstawie charakterystycznych objawów, badania fizykalnego oraz rozmów z pacjentem na temat jego życia seksualnego. Najskuteczniejszą metodą rozpoznania rzeżączki odbytu jest jednak wykonanie posiewu bakterii dwoinki rzeżączki z obszaru odbytu pacjenta.
Leczenie rzeżączki odbytu polega na antybiotykoterapii. Warto jednak podkreślić, że niektóre szczepy bakterii Neisseria gonorrhoeae są oporne na antybiotyki (m.in. penicylinę i tetracyklinę). Z tego powodu osoby, u których objawy rzeżączki odbytu nie mijają pomimo przeprowadzenia pełnej kuracji, są zmuszone do oznaczenia antybiotykowrażliwości bakterii i zastosowania ponownej antybiotykoterapii.
Istotne jest też to, że wszyscy partnerzy seksualni osoby zakażonej również muszą być poddani leczeniu. Co więcej, tydzień po zakończeniu ostatecznej kuracji pacjent powinien wykonać ponowny posiew z odbytu, by móc jednoznacznie stwierdzić, że został wyleczony i nie stanowi już źródła zakażenia.
Jak zostało wspomniane wcześniej, u wielu osób rzeżączka odbytu przebiega całkowicie bezobjawowo. Taki stan może stanowić poważne zagrożenie dla chorego i prowadzić do wielu powikłań, w tym m.in. bezpłodności. Aby temu zapobiec, warto kierować się podstawowymi zasadami, które mogą uchronić nas przed rozwojem rzeżączki odbytu, takimi jak:
