Zakażenia bakteryjne stanowią jedną z głównych przyczyn stanów zapalnych spojówek. U zdrowej osoby na powierzchni oka i jego przydatkach obecna jest flora bakteryjna, która zabezpiecza gałkę oczną przed kontaktem z drobnoustrojami. Osłabienie tych mechanizmów ochronnych może doprowadzić do rozwoju zakażenia, spowodowanego m.in. przez paciorkowce, gronkowce oraz dwoinkę rzeżączki. W tym ostatnim przypadku mamy do czynienia z rzeżączkowym zapaleniem spojówek. Czym objawia się ta choroba i jak wygląda jej diagnostyka oraz leczenie?
Infekcje okulistyczne o podłożu bakteryjnym są zwykle niejednorodne i mogą dotyczyć różnych tkanek gałki ocznej oraz aparatu ochronnego oka. Najczęściej spotykane są tu zakażenia bakteryjne tkanek oczu, powiek, dróg łzowych, rogówki i spojówek. Jeżeli chodzi o te ostatnie, to szczególnym przypadkiem jest tu rzeżączkowe zapalenie spojówek, wywoływane jest przez dwoinkę rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae), która jest bakterią gram-ujemną. Warto przy tym zaznaczyć, że patogen ten powoduje rozwój rzeżączki, której ogniska chorobowe mogą występować nie tylko w okolicy spojówek, ale także w obrębie narządów moczowo-płciowych, odbytu oraz gardła (rzeżączka gardła).
Rzeżączkowe zapalenie spojówek dotyka przede wszystkim noworodków, u których pierwsze objawy choroby obserwowane są już 2-4 dni po urodzeniu. Zakażenie jest wówczas przenoszone z dróg rodnych matki, która choruje na rzeżączkę. Ze względu na obowiązek przeprowadzania tuż po urodzeniu zabiegu Credego (podanie kropli 1% roztworu azotanu srebra do worka spojówkowego) częstotliwość zapadania na rzeżączkowe zapalenie spojówek u noworodków mocno zmalała.
Jeżeli chodzi o osoby dorosłe, to tu do zakażenia dwoinką rzeżączki dochodzi znacznie rzadziej. Niestety, w tym przypadku choroba wiąże się z bardzo krótkim okresem inkubacji, wynoszącym zaledwie kilka godzin, jak również z koniecznością hospitalizacji.
W przebiegu rzeżączkowego zapalenia spojówek u pacjentów dochodzi do intensywnego przekrwienia spojówek wraz z tworzeniem się błon rzekomych. Jak już zostało wspomniane wcześniej, choroba ta charakteryzuje się gwałtownym początkiem i pojawieniem się takich objawów jak:
Nieleczone rzeżączkowe zapalenie spojówek może nieść za sobą szereg poważnych konsekwencji, w tym m.in. rozwój posocznicy, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i zapalenia stawów, które stanowią zagrożenie nie tylko dla zdrowia, ale i życia pacjenta.
W przypadku pojawienia się objawów sugerujących rozwój rzeżączkowego zapalenia spojówek u noworodka zaleca się niezwłoczne zgłoszenie na najbliższy oddział okulistyczny. Lekarz może postawić diagnozę i wdrożyć odpowiednie leczenie na podstawie:
Niezależnie od wieku pacjenta leczenie rzeżączkowego zapalenia spojówek odbywa się w warunkach szpitalnych. Niezbędną procedurą jest bardzo częste (co 1-2 godziny) wypłukiwanie treści ropnej z worka spojówkowego przy użyciu soli fizjologicznej i podawanie do oka kropli antybiotykowych (fluorochinolony najnowszej generacji). Kluczową kwestię jest też wdrożenie stosownej antybiotykoterapii (miejscowej i ogólnej). Antybiotykami z wyboru są cefalosporyny (ceftriaxon, cefotaksym) lub fluorochinolony (cyprofloksacyna).
Warto zaznaczyć, że równocześnie z wdrożeniem antybiotykoterapii u pacjenta konieczne jest zastosowanie specjalistycznego leczenia matki dziecka lub osób, z którymi chory utrzymuje kontakty seksualne.
