Wszawica jest jedną z najczęstszych chorób pasożytniczych skóry, z którą zmagają się głównie dzieci w wieku szkolnym i przedszkolnym. Przyjmuje się, że co czwarte dziecko na świecie przynajmniej raz w życiu zarazi się nią. Pasożytem odpowiedzialnym za tę chorobę jest wesz ludzka, lokalizująca się głównie na skórze głowy. Jakie rodzaje wszawicy spotykane są najczęściej, jak objawia się choroba i na czym polega jej leczenie?
Wszawica to choroba pasożytnicza wywołana przez wszy ludzkie – niewielkie stawonogi, które żywią się krwią i bytują głównie na skórze głowy. Pasożyty przenoszą się najczęściej w wyniku bliskiego kontaktu z osobą zakażoną lub przez wspólne używanie przedmiotów osobistych, takich jak szczotki, grzebienie, czapki czy ręczniki.
Choć najczęstszą postacią choroby jest wszawica głowowa, za którą odpowiada wesz głowowa, to istnieją również inne rodzaje tego schorzenia, w tym:
Co ważne, wesz głowowa jest w stanie przeżyć na skórze około 1 miesiąca, składając w tym czasie nawet do 300 jaj, które dojrzewają przez 2-3 tygodnie. Jaja, zwane gnidami, przyczepiają się do podstawy włosów, co sprawia, że stają się trudne do usunięcia. Z jaj wylęgają się młode wszy, które po kilku dniach stają się zdolne do rozmnażania.
Wszawica może dotknąć zarówno dzieci, jak i osoby dorosłe, przy czym szacuje się, że wszawica głowowa dotyczy głównie dzieci w wieku szkolnym i przedszkolnym. Wszy głowowe przenoszą się przede wszystkim przez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną, np. podczas zabawy czy wspólnego siedzenia w klasie. Możliwe jest także szerzenie się zakażenia przez pośredni kontakt, na przykład poprzez wspólne używanie nakryć głowy, grzebieni czy szczotek
Wszawica łonowa jest z kolei infekcją przenoszoną drogą płciową, która dotyczy głównie osób dorosłych aktywnych seksualnie. Zakażenie występuje w wyniku kontaktów intymnych z osobą zakażoną, a ryzyko zakażenia wzrasta w przypadku braku odpowiedniej higieny osobistej lub wśród osób zmieniających partnerów seksualnych. Zdecydowanie rzadziej dochodzi do rozwoju wszawicy odzieżowej, która jest powszechna wśród osób, które zaniedbują higienę osobistą, np. wśród osób bezdomnych.
Wszy zaliczane są do grupy ektopasożytów, które można obserwować gołym okiem na owłosionej skórze człowieka. Najczęściej występują w formie:
Jednym z głównych objawów wszawicy jest intensywny świąd wywołany ukłuciem pasożyta.
Jeżeli wszawicy głowowej nie towarzyszą cechy nadkażenia bakteryjnego, rozpoznanie i leczenie może wdrożyć sam lekarz lub pacjent. Diagnostyka opiera się głównie na oglądaniu obecności gnid i dorosłych wszy na skórze (np. za uszami, w szwach ubrań, w okolicy łonowej). Leczenie wszawicy głowowej polega na podawaniu pacjentowi preparatów przeciwpasożytniczych, takich jak permetryna, która zwalcza wszystkie formy tego pasożyta. Środek jest dostępny w formie szamponu, który nakłada się na mokre włosy i spłukuje wodą po 10 minutach. Równie skuteczny jest dimetikon lub cyklometikon, które działają zarówno na wszy, jak i gnidy.
U pacjentów ze wszawicą łonową stosuje się leki wymienione powyżej, a także zaleca się golenie włosów i leczenie partnerów seksualnych. Warto przeprowadzić też dezynfekcję szczotek i grzebieni, aby zapobiec ponownemu zakażeniu.
